استخوان ساکروم

ساکروم یا همان استخوان خاجی در انتهای کانال مهره ای سطح خلفی کمربند لگنی را تشکیل می دهد. این استخوان بسیار قطور بوده و در انتقال وزن تنه به اندام تحتانی نقش دارد.

در این مقاله به آناتومی ساکروم، اتصالات عضلانی و لیگامانی، ساختار های نوروواسکولار همجوار و نکات بالینی آن خواهیم پرداخت.

لندمارک های استخوانی

ساکروم از بهم چسبیدن 5 مهره ی ساکرال تشکیل شده است. ساکروم شکلی مثلثی و مقعر دارد. این استخوان از یک قاعده، اپکس و 4 سطح تشکیل شده است:

• قاعده: در بالا با مهره ی پنجم لومبار و دیسک آن مفصل می شود.
• اپکس: به کوکسیکس در پایین متصل می شود.
• سطوح مفصلی: در هر دو طرف لترال ساکروم قرار گرفته و شکلی شبیه گوش خارجی دارند. هر کدام از این سطوح با با سطح گوشی (auricular surface) ایلیوم مفصل می شوند.
• سطوح قدامی و خلفی: محلی برای اتصال ماهیچه ها و لیگامان های لگنی هستند.

درون ساکروم، کانال مرکزی که ادامه ی کانال مهره ای هست، در سطح سوراخ های چهارم ساکروم پایان یافته و هیاتوس ساکرال را می سازد.

سطوح ساکروم

ساکروم دو سطح دارد: یک سطح خشن دورسال و یک سطح نسبتا صاف لگنی. وقتی فرد می ایستد، سطح لگنی به طرف قدامی-تحتانی نگاه می کند، در صورتی که سطح دورسال به طرف خلفی-فوقانی نگاه می کند.

سطح دورسال

سطح دورسال خشن و ناصاف است. این ویژگی به خاطر اتصال و ادغام مهره های ساکرال در هم است که باعث می شود تا 3 برجستگی استخوانی ایجاد شود.

در میدلاینِ سطحِ دورسال، یک برجستگی استخوانی وجود دارد که ستیغ میانی ساکروم (median sacral crest) نامیده می شود. این ستیغ از ادغام زوائد خاری 3 مهره ی اول ساکرال تشکیل می شود. این برجستگی محل اتصال لیگامان فوق خاری است.

ستیغ های بینابینی ساکروم ( intermediate sacral crests) از ادغام چندین زائده ی مفصلی مهره های ساکرال تشکیل شده است. لیگامان های ساکروایلیاک خلفی به این ستیغ ها متصل می شوند. باید به این امر توجه کرد که زائده ی مفصلی فوقانی S1 و زائده ی مفصلی تحتانی S5  ادغام نمی شوند. زائده ی اولی با زائده ی مفصلی تحتانی L5 و زائده ی دومی (که با نام شاخ ساکروم نیز شناخته می شوند) با شاخ کوکسیکس (زائده ی مفصلی فوقانی کوکسیکس) مفصل می شود.

در انتها، زوائد عرضی 5 مهره ی ساکرال با یکدیگر ادغام شده و ستیغ های لترال ساکروم را تشکیل می دهند. این ستیغ ها محلی برای اتصال لیگامان های ساکروایلیاک خلفی و ساکروتوبروس ایجاد می کند. ادغام این زوائد به صورت کامل صورت نگرفته و به فیبر های عصبی ساکرال اجازه ی ورود و خروج به کانال مرکزی را می دهد. به منافذی که این فیبر ها از آن عبور می کنند سوراخ های ساکرال خلفی می گویند.

سطح لگنی

سطح لگنی ساکروم برجستگی های کمتری نسبت به سطح دورسال دارد. در بزرگسالان، این سطح 4 خط عرضی دارد که باقی مانده ی دیسک های بین مهره ای ساکرال هستند ( مهره های ساکرال در سن 20 سالگی شروع به ادغام می کنند).

در بالا یک برجستگی استخوانی وجود دارد که به آن پرومونتری یا دماغه ی ساکروم می گویند. این دماغه لبه ی خلفی ورودی لگن را ساخته است.