کمربند لگنی

کمربند لگنی (که در فارسی عامیانه به آن لگن نیز می گویند) ساختار استخوانی حلقه مانندیست که در قسمت تحتانی تنه قرار گرفته است. این کمربند اسکلت محوری بدن را به اندام تحتانی متصل می کند.

در این مقاله به آناتومی کمربند لگن، لندمارک های استخوان و عملکرد آن خواهیم پرداخت.

توجه: در ادامه هر جا از عبارت لگن استفاده شد به معنی کمربند لگنی است.

ساختار کمربند لگنی

کمربند لگنی از 2 استخوان هیپ، ساکروم و کوکسیکس تشکیل شده است.

در کمربند لگنی 4 مفصل تشکیل می شود:

• مفصل ساکروایلیاک (2 تا): بین ایلیوم استخوان هیپ و استخوان ساکروم.
• سمفیز ساکروکوکسیژیال: بین ساکروم و کوکسیکس.
• سمفیز پوبیس: بین پوبیس دو استخوان هیپ.

لیگامان هایی لبه ی لترال ساکروم را به لندمارک های استخوانی متعددی روی لگن متصل می کنند تا باعث ایجاد استحکام شوند.

عملکرد لگن

کارهای اصلی که لگن انجام می دهد شامل:

• انتقال وزن از اسکلت محوری به اندام تحتانی مخصوصا حین حرکت.
• محلی برای اتصال تعدادی از عضلات و لیگامان هایی که در حرکت نقش دارند.
• حفاظت از ارگان های شکم و لگن.

مناطق کمربند لگنی

لگن بزرگ و کوچک

 استئولوژی کمربند لگن اجازه می دهد که ناحیه ی لگن را به 2 قسمت تقسیم کرد:

1. لگن بزرگ (لگن کاذب): در قسمت فوقانی قرار گرفته و از ارگان های تحتانی شکم حفاظت می کند (مانند ایلئوم و کولون سیگموئید).
2. لگن کوچک (لگن حقیقی): در قسمت تحتانی قرار گرفته و درونش حفره ی لگنی و ارگان های لگنی قرار دارند.

محل اتصال بین لگن بزرگ و کوچک به نام ورودی (مدخل) لگن شناخته می شود. لبه های استخوانی خارجی لگن را حاشیه لگن (pelvic brim) می نامند.

ورودی لگن

ورودی لگن مرز بین لگن کوچک و لگن بزرگ را مشخص می کند. اندازه ی این ورودی با لبه های آن (حاشیه لگن) مشخص می شود.

لبه های ورودی لگن شامل:

• لبه ی خلفی: دماغه ی ساکرال (قسمت فوقانی ساکروم) و بال های ساکروم.
• لبه ی لترال: خط قوسی در سطح داخلی ایلیوم و خط پکتینه آل در شاخ فوقانی پوبیس.
• لبه ی قدامی: سمفیز پوبیس.

ورودی لگن اندازه و شکل کانال زایمانی را تعیین می کند. این ورودی با برجستگی هایش محل اتصال عضلات و لیگامان های متعددی است.

در ادامه برخی از کلماتی که در توصیف ورودی لگن استفاده می شوند را توضیح می دهیم:

• ﻟﯿﻨﻪ آ ﺗﺮﻣﯿﻨﺎﻟﯿﺲ: از اتصال خطوط پکتینه آل، قوسی و دماغه ی ساکروم تشکیل می شود.
• خط ایلیوپکتینه آل: از اتصال خط قوسی و پکتینه آل تشکیل می شود. این خط لبه ی لترال ورودی لگن را می سازد.

خروجی لگن

خروجی لگن در انتهای لگن کوچک و ابتدای دیواره ی لگنی قرار دارد.

مرز های آن شامل:

• لبه ی خلفی: نوک کوکسیکس.
• لبه ی لترال: توبروزیته های ایسکیال و خط تحتانی لیگامان ساکروتوبروس.
• لبه ی قدامی: قوس پوبیس (لبه ی تحتانی شاخ ایسکیوپوبیک).

زاویه ی زیر قوس پوبیس، زاویه ی ساب پوبیک نامیده شده و در زنان بزرگ تر از مردان است.

تطابق برای زایمان

اکثر زنان لگن ژنیکوئیدی دارند، بر خلاف مردان که لگن شان از نوع اندروئیدی است. تفاوت هایی که در لگن این دو جنس وجود دارد باعث می شود در زنان خروجی لگن بزرگ تر باشد تا عمل زایمان به راحتی صورت گیرد. وقتی که لگن دو جنس را مقایسه می کنیم، لگن ژنیکوئیدی دارای ویژگی های زیر می باشد:

• ساختار عریض و گسترده تر ولی سبک تر نسبت به لگن مردان.
• ورودی بیضی شکل در مقایسه با لگن اندروئیدی که قلبی شکل است.
• خار های ایسکیال نسبت به مردان کمتر برجسته هستند و باعث می شوند تا فاصله ی بین 2 خار افزایش یابد.
• زاویه ی ساب پوبیک بزرگ تر است (بیش از 80-90 درجه).
• ساکروم کوتاه تر و خمیده تر بوده و دماغه ی ساکروم برجستگی کمتری دارد.

علاوه بر تطابق استخوانی، لیگامان های ساکروتوبروس و ساکرواسپاینوس تحت تاثیر هورمون پروژسترون منعطف تر شده و اندازه ی خروجی لگن افزایش می یابد.