عضله ها و فاسیای دیواره ی قدامی-خارجی شکم

دیواره ی شکم حفره ی شکمی را می پوشاند و می توان آن را به دو قسمت قدامی-خارجی و خلفی تقسیم کرد. وظایف دیواره ی شکمی:

• یک پوشش محکم و در عین حال منعطف ایجاد می کند که به ارگان های شکمی در حفظ پوزیشن آناتومیک شان در برابر نیروی گرانش، کمک می کند.
• ارگان های شکمی را در برابر آسیب ها محافظت می کند.
• در بازدم های قوی و سرفه و عطسه با هل دادن ارگان های شکمی به بالا، نیروی لازم را تامین می کند.
• در هر کاری که نیاز به افزایش فشار داخل شکم باشد(مانند زایمان، دفع مدفوع و ادرار)، این فشار را تامین می کنند.

دیواره ی قدامی-خارجی شکم از چهار لایه ی اصلی تشکیل شده است که از بیرون به داخل شامل پوست، فاسیای سطحی، عضلات و فاسیا های مربوط به عضلات و صفاق جداری می باشد.

در این مقاله به آناتومی دیواره ی قدامی-خارجی، عضلات آن، آناتومی سطحی و نکات بالینی آن اشاره خواهیم کرد.

فاسیای سطحی

فاسیای سطحی از جنس بافت پیوندی است. ترکیب بندی این لایه به محلی که در آن قرار گرفته بستگی دارد:

• بالای ناف: یک لایه بافت پیوندی که با فاسیای سطحی سایر قسمت های بدن ممتد می شود.
• زیر ناف: به دو لایه تقسیم می شود:

1. 1. فاسیای کمپر: لایه ی سطحی حاوی بافت چربی
   2. فاسیای اسکارپا: لایه ی عمقی غشایی
   3. عروق و اعصاب سطحی بین این دو لایه ی فاسیا حرکت می کنند.

عضله های دیواره ی شکمی

عضله های دیواره ی قدامی-خارجی را می توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد:

1. عضله های پهن: سه عضله که به صورت لترال در هر دو طرف شکم قرار گرفته اند.
2. عضله های عمودی: دو عضله که در نزدیکی میدلاین بدن قرار گرفته اند.

عضلات پهن

در هر طرف 3 عضله ی پهن داریم که روی یکدیگر قرار گرفته اند. فیبر های آنها در جهات مختلفی حرکت کرده و از یکدیگر عبور می کنند. این امر باعث می شود که دیواره مستحکم تر شده و احتمال هرنیه شدن محتوای داخل دیواره ها کمتر شود.

در سطح قدامی-داخلی دیواره ی شکمی، هر عضله ی پهن یک آپونوروز (یک تاندون پهن و وسیع) را تشکیل می دهد. این آپونوروز ها عضله ی رکتوس ابدومینیس (راست شکمی) را در بر می گیرند. آپونوروز همه ی عضله های پهن در میدلاین به هم پیوسته و لینا آلبا (یک ساختار فیبروزی که از زایئده ی زایفوئید تا سمفیز پوبیس کشیده می شود) را ایجاد می کنند.

1. عضله ی مایل خارجی

این عضله بزرگترین و سطحی ترین عضله ی دیواره ی شکمی است. فیبر های آن در جهت تحتانی-داخلی حرکت می کنند.

• اتصالات: از دنده های 5-12 نشات گرفته و به ایلیاک کرست و توبرکل پوبیس متصل می شود.
• عملکرد: روتیشن کنترالترال تنه(یعنی عضله مایل خارجی سمت راست، تنه را به طرف سمت چپ روتیشن می دهد و بالعکس)
• عصب دهی: اعصاب توراکوابدومینال (T7-T11) و ساب کوستال(T12)

2.عضله ی مایل داخلی

این عضله در زیر عضله مایل خارجی قرار گفته و کوچکتر و نازک تر از آن می باشد. فیبر های آن در جهت فوقانی-داخلی حرکت می کنند(عمود بر فیبر های مایل خارجی).

• اتصالات: از لیگامان اینگوینال، ایلیاک کرست و فاسیای لومبودورسال نشات گرفته و به دنده های 10-12 متصل می شود.
• عملکرد: انقباض همزمان هر دو عضله ی مایل داخلی باعث افزایش فشار شکم می شود، در صورتی که انقباض فقط یک عضله باعث روتیشن ایپسی لترال تنه می شود(یعنی عضله مایل داخلی سمت راست با انقباض خود تنه را به سمت راست روتیشین می دهد و بالعکس)
• عصب دهی: اعصاب توراکوابدومینال (T7-T11) و ساب کوستال(T12) و شاخه هایی از شبکه ی لومبار

3.عضله ی عرضی شکم

این عضله عمقی ترین عضله ی پهن است که فیبر هایش به صورت عرضی حرکت می کنند. در عمق این عضله یک لایه ی فاسیای قرار دارد که فاسیای ترنسورسالیس یا همان فاسیای عرضی نامیده می شود.

• اتصالات: از لیگامان اینگوینال، غضروف دنده ای 7-12، ایلیاک کرست و فاسیای توراکولومبار نشات می گیرد. به تاندون مشترک، زائده ی زایفوئید، لینا آلبا و کرست پوبیک متصل می شود.
• عملکرد: اعمال فشار بر روی محتویات شکم.
• عصب دهی: اعصاب توراکوابدومینال (T7-T11) و ساب کوستال(T12) و شاخه هایی از شبکه ی لومبار

عضلات عمودی

عضلات عمودی شامل دو عضله ی راست شکمی و هرمی که در میدلاین دیواره ی قدامی-خارجی شکم قرار گرفته اند، می شود.

1.عضله ی راست شکمی

این دو عضله، عضله هایی دراز هستند که در هر دو طرف میدلاین دیواره ی شکمی قرار گرفته اند. لینا آلبا بین این دو عضله قرار گرفته است. لبه ی لترال این عضله ها سطحی را می سازند که لینا سمی لوناریس نامیده می شود.

در چندین محل عضله توسط نوار های فیبرزوی قطع می شود که به نوار های فیبروزی بین قطعه ای معروفند. این نوار ها و لینا آلبا باعث شکل گیری سیکس پک در افرادی که تمرینات ورزشی انجام می دهند، می شوند.

• اتصالات: از کرست پوبیس، زائده ی زایفوئید و غضروف دنده ای 5-7 نشات می گیرد.
• عملکرد: علاوه بر اینکه عضلات پهن را در فشردن ارگان های شکمی کمک می کنند، عضله ی راست شکمی در استحکام و پایداری لگن به هنگام راه رفتن و پایین کشیدن دنده ها نقش دارد.
• عصب دهی: اعصاب توراکوابدومینال (T7-T11)

2.عضله ی هرمی (پیرامیدالیس)

عضله ای کوچک و مثلثی که در روی عضله راست شکمی قرار گرفته است. در قسمت تحتانی تنه قرار دارد. قاعده ی آن روی استخوان لگن و نوک مثلث به لینا آلبا متصل است.

• اتصالات: از کرست پوبیس و سمفیز پوبیس نشات گرفته و به لینا آلبا متصل می شود.
• عملکرد: کشیدن لینا آلبا
• عصب دهی: عصب ساب کوستال (T12)

غلاف رکتوس

غلاف رکتوس از آپونوروز سه عضله ی پهن تشکیل شده و عضلات راست شکمی و هرمی را پوشش می دهد. این غلاف در عمده ی طول خود یک دیواره ی قدامی و یک دیواره ی خلفی دارد:

دیواره ی قدامی توسط آپونوروز عضله مایل خارجی و نصفی از آپونوروز عضله مایل داخلی تشکیل شده است.

دیواره ی خلفی توسط نصفی از آپونوروز عضله مایل داخلی و تمام آپونوروز عضله عرضی شکم تشکیل شده است.

حدودا در وسط راه بین ناف و سمفیز پوبیس همه ی آپونوروز ها به قدام دیواره ی غلاف رکتوس می آیند. در این نقطه هیچ دیواره ی خلفی برای پوشش عضله ی راست شکمی وجود ندارد و این عضله به طور مستقیم در تماس با فاسیای عرضی است.

نقطه ای که دیواره ی خلفی پایان می یابد خط قوسی نامیده می شود.

آناتومی سطحی

همه ی ارگان های حفره ی شکمی را می توان از روی دیواره ی شکم لمس کرد یا محل آنها را با مارکر های سطحی تشخیص داد.

ناف نمایان ترین ساختار دیواره ی قدامی شکم، اسکار به جا مانده از محل اتصال بند ناف است. ناف عمدتا در میان زائده ی زایفوئید و سمفیز پوبیس قرار می گیرد.

عضله راست شکمی مارکر های شکمی را می سازد. لبه ی لترال این عضله توسط لینا سمی لوناریس (یک خط منحنی که از دنده ی نهم تا تکمه ی پوبیس کشیده می شود) شناسایی می شود. لینا آلبا هم در میدلاین یک ناودان عمودی مشخص را می سازد.

شکم منطقه ی بزرگی است و به 9 ناحیه تقسیم می شود(این ناحیه ها از لحاظ بالینی مهم اند زیرا برای توصیف محل درد، ارگان ها و عمل های جراحی استفاده می شوند). این 9 ناحیه توسط دو خط عمودی و دو خط افقی ساخته می شوند:

خطوط افقی:

1. خط ترنس پیلوریک: مابین استرنال ناچ و سمفیز پوبیس، حدودا در سطح مهره ی L1.
2. خط اینترتوبرکولار: خطی افقی بین سطح فوقانی کرست ایلیاک چپ و راست.

خطوط عمودی:

از میانه ی ترقوه تا نقطه ی مید اینگوینال کشیده می شود. به اینها خطوط میدکلاویکولار نیز می گویند.